Elisabeth Klassiek
Antwerp Symphony Orchestra is niet enkel het residentieorkest van de Koningin Elisabethzaal, maar ook de behoeder van het klassieke repertoire in de gouden zaal. Complementair aan de eigen producties in zijn residentie nodigt het orkest, in samenwerking met Cofena en De Singel, internationale toporkesten uit voor concerten in de beste concertzaal van het land. Koningin Elisabeth is dankzij haar interesse voor kunst en cultuur ook vandaag niet meer weg te denken uit het culturele landschap in België. Uit haar contacten met kunstenaars en mecenassen groeiden ideeën die ze gretig uitwerkte. Zo ontstonden de Eugène Ysaÿewedstrijd, later de Koningin Elisabethwedstrijd, en de Koninklijke Muziekkapel in Waterloo, die ook haar naam kreeg.
Met die culturele nalatenschap in gedachten wordt het kwaliteitslabel ‘Elisabeth Klassiek’ toegekend aan kwalitatief hoogstaande concerten in de Elisabethzaal en daarbuiten. Zo weet je nog voor je de concertzaal binnenstapt dat er je een onvergetelijke muzikale ervaring te wachten staat.
Koningin Elisabethzaal
Met de gouden Koningin Elisabethzaal opent in november 2016 een nieuw cultuurbaken de deuren in het hart van Antwerpen. Deze klassieke concertzaal met een superieure akoestiek is de residentie van het Antwerp Symphony Orchestra en dé hotspot voor klassieke orkestmuziek in België. De concertzaal biedt plaats aan ca. 2000 muziekliefhebbers en is dankzij de nabijheid van station Antwerpen-Centraal en metrostations Diamant en Astrid vlot te bereiken met het openbaar vervoer.
Aan het einde van de 19e eeuw richt de Koninklijke Maatschappij voor Dierkunde een orkest op om concerten te kunnen geven voor haar leden. Tijdens de zomer vinden deze ‘Dierentuinconcerten’ plaats in de dierentuin, vanaf 1897 verhuist het orkest tijdens de wintermaanden naar de Grote Feestzaal, de voorloper van de Koningin Elisabethzaal. Onder leiding van Edward Keurvels en later Flor Alpaerts kwamen alle componisten van betekenis hier aan de beurt, met o.a. Grieg, Franck en Berlioz, maar ook Vlaamse componisten als Benoit, Blockx en Mortelmans. De gegoede burgerij hield dansavonden in de Grote Feestzaal en genoot van symfonische concerten met internationale vedetten als Arthur Rubinstein en Pablo Casals.
Het complex werd zwaar beschadigd in WO II en brandde uit in 1947. De tweede concertzaal van Rie Haan werd gebouwd in 1959 met elementen van Expo ’58. De oude feestzaal werd hierbij omgebouwd tot een moderne concertruimte en in 1960 geopend door Koningin Elisabeth. Vanaf dan treedt het Antwerp Symphony Orchestra, toen nog De Philharmonie, regelmatig op in de Elisabethzaal.
In 2011 werd beslist voor de bouw van een nieuwe Koningin Elisabethzaal. Onder leiding van het architectenbureau Ian Simpson uit Manchester en Kirkegaard Associates uit Chicago worden de complexe plannen voor een concertzaal van wereldniveau uitgevoerd. Vijf jaar later, op 25 november 2016, opent de nieuwe Koningin Elisabethzaal opnieuw haar deuren. In aanwezigheid van Koningin Mathilde en heel wat andere bijzondere gasten opent het residentieorkest Antwerp Symphony Orchestra de nieuwe concertzaal met vier uitverkochte concerten. Sindsdien geeft het orkest jaarlijks zo’n vijftig concerten in de gouden zaal. Het ontvangt ook internationale toporkesten in z’n residentie en zet zo de superieure akoestiek van de Elisabethzaal verder op de wereldkaart.
Koningin Elisabeth
Koningin Elisabeth is onder meer dankzij de Koningin Elisabethwedstrijd en de Muziekkapel Koningin Elisabeth niet weg te denken uit de Belgische muziekwereld. Elisabeth kreeg haar interesse voor kunst en cultuur mee van thuis uit en speelde als kind voortreffelijk viool. Ze groeide op met een grote liefde voor schilder- en beeldhouwkunst en muziek en is ongetwijfeld een van de meest kleurrijke koninginnen die ons land tot nog toe heeft gehad: ondernemend, ruimdenkend, nieuwsgierig en soms een beetje excentriek.
Elisabeth Gabrielle Valérie Marie van Wittelsbach werd in 1876 in Possenhofen geboren als dochter van hertog Karel Theodoor, een verre neef van de koning van Beieren, en Marie-José van Bragança, een Portugese prinses. Ze werd genoemd naar een zus van haar vader – en haar peettante – keizerin Elisabeth van Oostenrijk, beter bekend als Sisi. In 1900 trouwde Elisabeth met de Belgische kroonprins Albert, later koning Albert I. Samen kregen ze drie kinderen: Leopold (1901), Karel (1903) en Marie-José (1905). Elisabeth stierf in 1965.
De cultuurminnende koningin-verpleegster
Vanaf de eerste dagen van de Eerste Wereldoorlog speelde koningin Elisabeth een actieve rol in het welzijn van gewonde militairen, wat haar de bijnaam ‘koningin-verpleegster’ opleverde. Ze ijverde met succes voor een groot hospitaal in De Panne, niet ver van het front. Of ze er ook echt gewonde soldaten heeft verzorgd, is twijfelachtig. Wel zorgde ze voor culturele verpozing door concerten en theatervoorstellingen te organiseren die de interesse voor kunst bij haar manschappen aanwakkerden. De strijdkrachten aan het front kregen zelfs een theater, ze richtte een militair symfonisch orkest op en ze ondersteunde jonge talentvolle schilders in het leger met exposities.
Elisabeth vandaag
Elisabeth staat bekend voor haar interesse voor kunst en cultuur. Uit haar contacten met kunstenaars en mecenassen groeiden ideeën die ze gretig uitwerkte. Elisabeths vioolleraar was de wereldberoemde Eugène Ysaÿe, die de wereld rondreisde – van de Verenigde Staten tot Rusland – en haar alles vertelde over de aanpak van andere landen om het hoogste muzikaal niveau te bereiken. Geruggensteund door deze internationale knowhow en gedreven door haar liefde voor muziek en kwaliteit, organiseerde ze de allereerste Koningin Elisabethwedstrijd in 1937 (toen nog de Eugène Ysaÿewedstrijd) en ze opende de deuren van de Muziekkapel Koningin Elisabeth, een plek voor jonge talenten die streven naar muzikale excellentie. In 1960 opende koningin Elisabeth de naoorlogse concertzaal in Antwerpen die haar naam kreeg en – in een nieuwe incarnatie – de residentie is van Antwerp Symphony.
Elisabeth-week
Tijdens de Elisabeth-week verwelkomt het Antwerp Symphony Orchestra, residentieorkest van de Koningin Elisabethzaal, elk jaar een winnaar of laureaat van de Koningin Elisabethwedstrijd.
Elisabeth-instellingen
In de klassieke muziekwereld in België zijn er drie belangrijke instellingen die gelinkt zijn door de naam van koningin Elisabeth.
Koningin Elisabethwedstrijd
Al tachtig jaar genieten muziekliefhebbers van de prestaties van getalenteerde jonge musici uit de hele wereld die naar Brussel komen om er deel te nemen aan de Koningin Elisabethwedstrijd. Enkele van die supertalenten, zoals Vladimir Asjkenazi, Gidon Kremer en Vadim Repin en meer recent Ray Chen, Boris Giltburg en Lukáš Vondráček, groeiden uit tot internationale sterren. Het Antwerp Symphony Orchestra is al vele jaren een vaste partner van de Elisabethwedstrijd. Het orkest begeleidt niet alleen de laureatenconcerten, maar nodigt ook geregeld solisten uit die succesvol aan de Koningin Elisabethwedstrijd hebben deelgenomen. Met een concert op het podium van de Koningin Elisabethzaal vervolledigen deze virtuozen hun muzikale hattrick.
Muziekkapel Koningin Elisabeth
Koningin Elisabeth nam het initiatief om een muziekhogeschool op te richten om talent van eigen bodem beter voor te bereiden op internationale wedstrijden. De plannen voor de Muziekkapel werden al in 1938 gesmeed en met de steun van wijlen baron Paul de Launoit gerealiseerd. Vandaag begeleidt de Muziekkapel Koningin Elisabeth in Waterloo uitzonderlijk beloftevolle jonge muzikale talenten en het is de plek waar de twaalf laureaten van de Koningin Elisabethwedstrijd zich in afzondering voorbereiden op de finale van de wedstrijd.
Koningin Elisabethzaal
De rol die koningin Elisabeth speelde, is ook op andere vlakken duidelijk merkbaar in de geschiedenis van het Antwerp Symphony Orchestra. In 1958, twee jaar na de oprichting van het orkest, werd de ‘Grote Feestzaal’ (1897) van de Koninklijke Maatschappij voor Dierkunde in Antwerpen gesloten en omgebouwd tot een nieuwe concertruimte. Twee jaar later was koningin Elisabeth aanwezig bij de opening van de vernieuwde zaal die haar naam zou dragen en waar het Antwerp Symphony Orchestra (toen nog de Philharmonie en later het Koninklijk Filharmonisch Orkest van Vlaanderen of deFilharmonie) honderden concerten zou spelen. In 2016 werd op dezelfde plek de gloednieuwe Koningin Elisabethzaal geopend: de ‘gouden’ concertzaal met superieure akoestiek, de residentie van het Antwerp Symphony Orchestra.
